Verkiezingen 2025
Israël–Palestina
Pro-Israël → Pro-Palestina
PVV → VVD → JA21 → NSC → CDA → D66 → SP → PvdD → GroenLinks–PvdA → DENK
Standpunten Israël–Palestina
|
Partij |
Kernpunten |
|
PVV |
Uiterst pro-Israël; éénstaatoplossing, ambassade Jeruzalem. |
|
VVD |
Pro-Israël; diplomatie, geen sancties, intern verdeeld. |
|
JA21 |
Sterk pro-Israël; Hamas/Iran dreiging benadrukt. |
|
NSC |
Licht pro-Israël; tweestatenoplossing, geen sancties. |
|
CDA |
Zelfverdediging Israël, maar humanitair recht; tweestatenoplossing. |
|
D66 |
Tweestatenoplossing (1967-grenzen); erkenning Palestijnse staat. |
|
SP |
Kritisch; noemt oorlog mogelijk genocide; erkenning Palestina. |
|
PvdD |
Pro-Palestina; sancties tegen Israël, gelijkwaardigheid. |
|
GroenLinks–PvdA |
Wapenembargo, sancties, stop nederzettingen. |
|
DENK |
Uiterst pro-Palestina; sancties, boycot, directe erkenning. |
Immigratie
Restrictief → Ruimhartig
PVV → JA21 → VVD → NSC → CDA → D66 → SP → GroenLinks–PvdA → PvdD → DENK
Standpunten Immigratie
|
Partij |
Kernpunten |
|
PVV |
Immigratie islamitische landen stoppen, asiel afschaffen. |
|
JA21 |
Asiel beperken, opvang in regio, minder arbeidsmigratie. |
|
VVD |
Instroom beperken, opvang in regio, kennismigratie welkom. |
|
NSC |
Strengere regels, integratie, opvang in regio. |
|
CDA |
Opvang in regio, streng terugkeerbeleid, ruimte voor MKB. |
|
D66 |
Menswaardig asielbeleid in EU, kennismigratie open. |
|
SP |
Humaan asielbeleid, kritisch op arbeidsmigratie door bedrijven. |
|
GroenLinks–PvdA |
Solidaire opvang, bescherming tegen uitbuiting. |
|
PvdD |
Humaan asielbeleid, bescherming vluchtelingenrechten. |
|
DENK |
Sterk pro-migratie; gelijke kansen en rechten. |
Bedrijven & Vestigingsklimaat
Pro-bedrijven → Kritisch op bedrijven
VVD → JA21 → NSC → CDA → PVV → D66 → GroenLinks–PvdA → SP → PvdD → DENK
Standpunten Bedrijven
|
Partij |
Kernpunten |
|
VVD |
Zeer pro-bedrijven, lage lasten, aantrekkelijk klimaat. |
|
JA21 |
Lagere lasten, minder regeldruk, tegen beurstaksen. |
|
NSC |
Vestigingsklimaat belangrijk, maar streng op constructies. |
|
CDA |
Pro-MKB, industrie behouden, maar duurzaamheidsregels. |
|
PVV |
Lagere lasten, vooral voor nationale bedrijven. |
|
D66 |
Balans: steun innovatie, hogere lasten op vervuiling. |
|
GroenLinks–PvdA |
Hogere winsten/kapitaal belasten, beurstaks. |
|
SP |
Forse belastingen op winsten en aandeleninkoop. |
|
PvdD |
Zware lasten op vervuiling, strengere regels. |
|
DENK |
Sociale rechtvaardigheid boven bedrijfsbelangen. |
Belastingdruk Particulieren
Laag -> Hoog
PVV → VVD → JA21 → NSC → CDA → D66 → DENK → GroenLinks–PvdA → PvdD → SP
Standpunten Belastingdruk Particulieren
|
Partij |
Kernpunten |
|
PVV |
Lasten verlagen (energie, btw, zorg), lagere belastingdruk. |
|
VVD |
Lage lasten werkenden, beperken inkomstenbelasting. |
|
JA21 |
Lagere inkomsten- en erfbelasting, tegen vermogenslasten. |
|
NSC |
Middeninkomens ontzien, milde stijging hogere inkomens. |
|
CDA |
Gezinnen en middeninkomens ontzien, eerlijke verdeling. |
|
D66 |
Arbeid omlaag, vermogen en vervuiling omhoog. |
|
DENK |
Lage inkomens ontzien, hoge inkomens en kapitaal zwaarder. |
|
GroenLinks–PvdA |
Progressief stelsel, hogere lasten top, lagere lasten midden. |
|
PvdD |
Arbeid ontzien, hogere belasting op vervuiling en vermogen. |
|
SP |
Sterke herverdeling, veel hogere lasten rijkdom/vermogen. |
Vermogensbelasting
Laag → Hoog
VVD → PVV → JA21 → NSC → CDA → D66 → DENK → GroenLinks–PvdA → PvdD → SP
Standpunten Vermogensbelasting
|
Partij |
Kernpunten |
|
VVD |
Tegen hogere vermogensbelasting; geen beurstaks. |
|
PVV |
Lastenverlichting sparen/huizen; tegen hogere vermogensbelasting. |
|
JA21 |
Tegen vermogens- en beurstaks; lagere erfbelasting. |
|
NSC |
Aanpak constructies, spaarders ontzien. |
|
CDA |
Kleine vermogens ontzien, milde verhoging top. |
|
D66 |
Meer progressiviteit; hogere vermogensbelasting. |
|
DENK |
Hogere belasting op hoge vermogens; eerlijke verdeling. |
|
GroenLinks–PvdA |
Progressieve vermogensbelasting, beurstaks. |
|
PvdD |
Extra belasting vermogen, koppeling aan ecologie. |
|
SP |
Forse vermogensbelasting; aanpak grootkapitaal. |
Europa (EU-integratie)
Minder EU / nationaler → Meer EU / federaler
PVV → JA21 → SP → NSC → VVD → CDA → PvdD → DENK → GroenLinks–PvdA → D66
Standpunten Europa (EU-integratie)
|
Partij |
Kernpunten |
|
PVV |
Sterk EU-kritisch; soevereiniteit boven EU; tegen verdere integratie (tot en met uittredingsretoriek). |
|
JA21 |
Minder macht voor Brussel; geen overdracht van bevoegdheden; strenger op migratie en grenzen in EU-kader. |
|
SP |
Links EU-kritisch; tegen neoliberale regels; samenwerking ja, maar geen federale EU of begrotingsunie. |
|
NSC |
Nuchter en terughoudend; subsidiariteit; kritischer op nieuwe overdracht van bevoegdheden. |
|
VVD |
Pro-EU voor handel/veiligheid; geen federale sprongen; strenger op begrotings- en migratieregels. |
|
CDA |
Constructief pro-EU; hervormen i.p.v. federaliseren; samenwerking op veiligheid, landbouw en economie. |
|
PvdD |
EU als middel voor klimaat/dierenwelzijn; kritisch op landbouw- en handelsbeleid; geen federale focus. |
|
DENK |
Overwegend pro-EU; inzet op grondrechten, anti-discriminatie en arbeidsmigratiebescherming binnen EU-kader. |
|
GroenLinks–PvdA |
Duidelijk pro-EU; versterking EU voor klimaat, sociaal beleid en rechtsstaat; meer gezamenlijke regels. |
|
D66 |
Zeer pro-EU/federaler; verdieping integratie (o.a. defensie, rechtsstaat, klimaat en innovatie). |
Landbouw en Stikstof
Boeren beschermen / minder regels → Strenge stikstof / krimp veestapel
PVV → JA21 → CDA → VVD → NSC → DENK → SP → D66 → GroenLinks–PvdA → PvdD
Standpunten Landbouw en Stikstof
|
Partij |
Kernpunten |
|
PVV |
Boeren maximaal ontzien; stikstofnormen versoepelen; geen gedwongen krimp/onteigening. |
|
JA21 |
Regeldruk omlaag; techniek en innovaties i.p.v. krimp; kritischer op Natura2000/meetmethodes. |
|
CDA |
Boerenperspectief centraal; gebiedsgericht en met maatwerk; liefst vrijwillige uitkoop, geen harde krimpdoelen. |
|
VVD |
Combinatie van innovatie, verduurzaming en vrijwillige uitkoop; stikstofdoelen naleven met zo min mogelijk dwang. |
|
NSC |
Realistische doelen; gebiedsgericht; eerst meten en plannen verbeteren; dwang pas als laatste redmiddel. |
|
DENK |
Duurzaam en sociaal: steun voor milieudoelen met goede compensatie; focus op eerlijk inkomen voor boeren. |
|
SP |
Ecologische doelen halen, maar bescherm kleine/gezinsbedrijven; aanpak van megastallen en ketenmacht. |
|
D66 |
Sneller naar natuurherstel; duidelijke stikstofreductie; vrijwillige uitkoop grootschalig, krimp waar nodig. |
|
GroenLinks–PvdA |
Strenge stikstofaanpak; veestapel verkleinen; natuur en waterkwaliteit prioriteit; eerlijke transitie voor boeren. |
|
PvdD |
Vergaande krimp veestapel; snel uitfaseren intensieve veehouderij; natuur- en dierenwelzijn voorop. |
Klimaat & Energie
Fossiele energie behouden → Snelle verduurzaming / fossiel uitfaseren
PVV → JA21 → CDA → VVD → NSC → SP → DENK → GroenLinks–PvdA → D66 → PvdD
Standpunten Klimaat & Energie
|
Partij |
Kernpunten |
|
PVV |
Klimaatbeleid “hysterie”; fossiele brandstoffen behouden; tegen klimaatplannen en windmolens. |
|
JA21 |
Pragmatisch: energiezekerheid via gas en kernenergie; tegen snelle uitfasering fossiel; kritischer op klimaatsubsidies. |
|
CDA |
Stapsgewijs verduurzamen; mix van kernenergie, hernieuwbaar en innovatie; boeren en industrie meenemen in transitie. |
|
VVD |
Klimaatbeleid in combinatie met economie; inzet op kernenergie, waterstof, innovatie; fossiel pas uitfaseren bij zekerheid alternatieven. |
|
NSC |
Realistisch: reductie klimaatdoelen wel nodig, maar tempo en kosten beheersen; kernenergie belangrijk onderdeel. |
|
SP |
Eerlijke transitie; energierekening voor burgers omlaag; sterk investeren in publieke energiebedrijven en isolatie. |
|
DENK |
Voor verduurzaming met sociale rechtvaardigheid; klimaatbeleid moet betaalbaar blijven voor gewone gezinnen. |
|
GroenLinks–PvdA |
Ambitieus klimaatbeleid; investeringen in hernieuwbaar, isolatie en ov; fossiel snel uitfaseren. |
|
D66 |
Sterk pro-verduurzaming; hogere klimaatdoelen; combinatie zon, wind en kernenergie; Nederland koploper maken. |
|
PvdD |
Vergaande klimaataanpak; fossiel snel afbouwen; geen kernenergie; volledige focus op natuur, hernieuwbaar en consumptievermindering. |
Sociaal-cultureel beleid (identiteit & diversiteit)
Nationale identiteit → Multicultureel / diversiteit centraal
PVV → JA21 → NSC → VVD → CDA → SP → PvdD → GroenLinks–PvdA → D66 → DENK
Standpunten Sociaal-cultureel beleid (identiteit & diversiteit)
|
Partij |
Kernpunten |
|
PVV |
Nadruk op Nederlandse identiteit; tegen islamisering en diversiteitsbeleid; “eigen cultuur eerst”. |
|
JA21 |
Beperken immigratie en culturele invloed; kritischer op diversiteitsbeleid; nationale waarden benadrukken. |
|
NSC |
Waarden en normen behouden; gematigd kritisch op identiteitspolitiek; wel ruimte voor integratie en cultuuruitwisseling. |
|
VVD |
Integratieplicht; burgerschap en taal leren centraal; diversiteit mag, maar geen aparte behandeling. |
|
CDA |
Waarden gebaseerd op gemeenschap en traditie; voor verbondenheid; integratie via samenleving en onderwijs. |
|
SP |
Gelijkheid voor iedereen; kritisch op symboolpolitiek rond diversiteit; nadruk op solidariteit en gelijke kansen. |
|
PvdD |
Gelijke rechten voor alle bevolkingsgroepen; steun voor inclusiebeleid; nadruk op ethiek en rechtvaardigheid. |
|
GroenLinks–PvdA |
Sterk pro-diversiteit; actief beleid tegen discriminatie; cultuur en identiteit als verrijking. |
|
D66 |
Liberale partij met nadruk op vrijheid en diversiteit; pro-LHBTQ+, inclusie en multiculturaliteit. |
|
DENK |
Uiterst pro-diversiteit; bestrijding racisme en discriminatie kernpunt; culturele diversiteit als kracht voor samenleving. |
Defensie & NAVO
Minder defensie-uitgaven → Meer investeren in NAVO/leger
PvdD → SP → DENK → GroenLinks–PvdA → D66 → CDA → NSC → VVD → JA21 → PVV
Standpunten Defensie & NAVO
|
Partij |
Kernpunten |
|
PvdD |
Zeer kritisch op militaire uitgaven; wil drastische verlaging en focus op vrede, klimaat en diplomatie. |
|
SP |
Tegen verhoging NAVO-uitgaven; wil defensie nationaal houden en minder interventies; focus op zorg en onderwijs. |
|
DENK |
Voor defensie als bescherming, maar kritisch op NAVO-interventies; meer diplomatie, minder wapenwedloop. |
|
GroenLinks–PvdA |
Wil NAVO-bijdragen halen, maar met nadruk op internationale samenwerking en vredesmissies; kritisch op wapenuitgaven. |
|
D66 |
Voor verhoging defensie-uitgaven richting NAVO-norm; sterk voor Europese defensiesamenwerking. |
|
CDA |
Traditioneel sterk pro-defensie; NAVO en krijgsmacht versterken; defensie-uitgaven structureel verhogen. |
|
NSC |
Steunt verhoging defensiebudget; NAVO-verplichtingen nakomen; realistisch en nuchter beleid. |
|
VVD |
Sterk pro-defensie; NAVO-norm halen en vasthouden; investeren in modern materieel en cyberveiligheid. |
|
JA21 |
Zeer pro-defensie; meer nationale soevereiniteit, investeren in krijgsmacht en NAVO-bijdrage halen. |
|
PVV |
Extreem pro-defensie; forse verhoging uitgaven; sterk inzetten op nationale veiligheid, politie en krijgsmacht. |
Onderwijs & Gelijkheid
Meer keuzevrijheid / minder overheid → Meer gelijkheid / sterkere overheid
VVD → JA21 → CDA → NSC → PVV → D66 → DENK → GroenLinks–PvdA → PvdD → SP
Standpunten Onderwijs & Gelijkheid
|
Partij |
Kernpunten |
|
VVD |
Veel keuzevrijheid voor ouders en scholen; steun voor bijzonder onderwijs; nadruk op prestaties en excellentie. |
|
JA21 |
Meer marktwerking en autonomie; ruimte voor selectie en concurrentie; minder overheidsbemoeienis. |
|
CDA |
Versterken bijzonder onderwijs; waarden en gemeenschapszin; overheid faciliteert, scholen behouden vrijheid. |
|
NSC |
Meer aandacht voor basisvaardigheden; ongelijkheid tegengaan, maar behoud van onderwijsdiversiteit. |
|
PVV |
Focus op orde en discipline; nadruk op Nederlandse identiteit in onderwijs; minder nadruk op gelijke kansenbeleid. |
|
D66 |
Sterk voor kansengelijkheid; investeren in gelijke kansen, leraren en innovatie; minder selectie op vroege leeftijd. |
|
DENK |
Tegen discriminatie in onderwijs; kansengelijkheid centraal; meer diversiteit en inclusiviteit op scholen. |
|
GroenLinks–PvdA |
Gelijke kansen voor alle kinderen; meer geld naar achterstandsscholen; minder selectie en meer inclusie. |
|
PvdD |
Onderwijs inzetten voor duurzaamheid en gelijkheid; meer aandacht voor brede vorming i.p.v. prestatiecultuur. |
|
SP |
Volledig tegen kansenongelijkheid; meer geld naar publieke scholen; stoppen met selectie en marktwerking in onderwijs. |